Nhân kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2024); trang thông tin điện tử Hội LHPN tỉnh trân trọng giới thiệu toàn văn Đề cương tuyên truyền kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2024).
I. BỐI CẢNH LỊCH SỬ
Sau chín năm kháng chiến trường kỳ, gian khổ, với ý chí không gì lay chuyển
được và tinh thần chiến đấu ngoan cường, thông minh, gan dạ, đầy sáng tạo của
quân và dân ta, đặc biệt với thắng lợi của chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954,
thực dân Pháp buộc phải ký Hiệp định Giơnevơ ngày 21/7/1954 về đình chỉ chiến
sự ở Việt Nam, công nhận độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của ba nước
Việt Nam, Lào, Campuchia; chấp nhận rút quân khỏi miền Bắc nước ta.
Theo các điều khoản của Hiệp định, Hà Nội nằm trong khu vực tập kết 80
ngày của quân đội Pháp. Tuy nhiên, thực dân Pháp lợi dụng thời gian này để phá
hoại các cơ sở kinh tế, văn hóa, lôi kéo người di cư vào Nam, gây rối loạn và làm
cho mọi công việc bị đình trệ. Biết trước âm mưu của Pháp, ý thức rõ quy mô và
tầm quan trọng của việc tiếp quản Hà Nội, Bộ Chính trị và Ban Bí thư Trung ương
Đảng đã cử các đồng chí: Võ Nguyên Giáp, Lê Văn Lương, Xuân Thủy, Tố Hữu
trực tiếp lãnh đạo và chỉ đạo công tác tiếp quản Thủ đô. Ngày 17/9/1954, theo
quyết nghị của Chính phủ, Ủy ban Quân chính thành phố Hà Nội được thành lập
để làm nhiệm vụ tiếp quản thành phố. Hội đồng Chính phủ đã công bố các chính
sách đối với thành thị mới giải phóng, chính sách đối với tôn giáo, các điều kỷ
luật của bộ đội, cán bộ và nhân viên công tác khi vào thành phố mới giải phóng;
Bộ Tổng Tư lệnh đã ra lệnh cho các đơn vị bộ đội đang tiến về giải phóng Hà Nội
phải giữ vững trật tự an ninh của thành phố, bảo vệ Nhân dân, bảo vệ ngoại kiều,
triệt để chấp hành các chính sách và kỷ luật mà Chính phủ đã đề ra, luôn nâng cao
cảnh giác, sẵn sàng đập tan mọi âm mưu khiêu khích, phá hoại.
Sau quá trình đấu tranh trên mặt trận ngoại giao yêu cầu thực dân Pháp rút
khỏi Hà Nội đúng thời hạn, bảo đảm nguyên tắc chuyển giao trong trật tự, an toàn,
không được phá hoại và không làm gián đoạn các hoạt động của đời sống Nhân
dân; ngày 30/9/1954, hai bên đã ký Hiệp định chuyển giao Hà Nội về quân sự;
ngày 02/10, ký tiếp Hiệp định chuyển giao Hà Nội về hành chính. Chính phủ ta
đã phái các đội công an, trật tự, cảnh vệ, hành chính vào Hà Nội để chuẩn bị việc
tiếp quản Thành phố.
Theo các văn bản đã được ký kết, từ ngày 02 đến ngày 05/10/1954, các đội
hành chính, trật tự của ta vào thành phố trước, chuẩn bị cho việc tiếp quản các cơ
quan, công sở, các công trình công cộng.
Ngày 6/10/1954, quân Pháp rút khỏi quận lỵ Văn Điển. Đây là quận lỵ đầu
tiên ở ngoại thành được giải phóng. Cùng ngày, chúng rút khỏi thị xã Hà Đông và
ở phía Bắc về Dốc Lã, cách Yên Viên 3,0 km.
Theo kế hoạch đã định, sáng 08/10/1954, các đơn vị quân đội của ta tham
gia tiếp quản Thủ đô, theo nhiều đường tiến về Hà Nội. Chiều 08/10, một số đơn
vị tiến sát vành đai Đê La Thành, Nhật Tân, Cầu Giấy, Ngã Tư Sở, Bạch Mai và
Vĩnh Tuy, trong khi đó, quân Pháp rút khỏi Yên Viên.
Sáng 09/10/1954, ta tiếp quản 04 quận Quảng Bá, Cầu Giấy, Ngã Tư Sở và
Quỳnh Lôi. Quân đội ta theo nhiều đường, từ ngoại thành tiến vào tiếp quản Hà
Nội, chia làm nhiều cánh quân tiến vào năm cửa ô chính rồi tỏa ra các khu. Lần
lượt, bộ đội ta tiếp quản nhà ga Hà Nội, phủ Toàn quyền cũ, khu Đồn Thủy, khu
Bờ Hồ, Bắc Bộ phủ. 16 giờ, quân đội Pháp rời khỏi thành phố Hà Nội, lặng lẽ rút
sang phía Bắc cầu Long Biên. 16h30, quân đội ta hoàn toàn kiểm soát Hà Nội,
tiếp quản thành phố an toàn và trật tự.
II. DIỄN BIẾN SỰ KIỆN NGÀY 10/10/1954
Sáng ngày 10/10/1954, Ủy ban Quân chính Thành phố và các đơn vị quân
đội gồm có bộ binh, pháo binh, cao xạ, cơ giới… chia làm nhiều cánh lớn đã mở
cuộc hành quân lịch sử tiến vào Hà Nội.
Đúng 08 giờ sáng, cánh quân phía Tây gồm những chiến sỹ bộ binh của
Trung đoàn Thủ đô, mang trên ngực huy hiệu “Chiến sỹ Điện Biên Phủ”, xuất
phát từ Quần Ngựa (nay là Cung Thể thao Hà Nội, phố Quần Ngựa) đi qua các
phố: Kim Mã, Nguyễn Thái Học, Hàng Đẫy, Cửa Nam, Hàng Bông, Hàng Đào,
Hàng Ngang... đến 09 giờ 45 phút tiến vào Cửa Đông.
Khoảng 08 giờ 45 phút, cánh quân phía Nam thuộc hai Trung đoàn 88 và 36
xuất phát từ Việt Nam Học xá (nay thuộc Đại học Bách khoa) đi qua Bạch Mai,
phố Huế, vòng quanh Hồ Gươm, đóng ở khu vực Đồn Thủy (nay là Bệnh viện
Quân y 108) và khu Đấu Xảo (nay là Cung Văn hóa Hữu nghị). Riêng Đoàn Chỉ
huy tiếp quản, gồm cơ giới, pháo binh, do Chủ tịch Ủy ban Quân chính Vương
Thừa Vũ và Phó Chủ tịch Trần Duy Hưng dẫn đầu, lúc 09 giờ 30 phút từ sân bay
Bạch Mai đến Ngã Tư Vọng sang Ngã tư Trung Hiền rồi theo đường Bạch Mai
lên phố Huế, Hàng Bài, Đồng Xuân, vào Cửa Bắc.
Vào lúc 15 giờ, sau một hồi còi dài tại Nhà Hát Lớn, hàng trăm nghìn người
dân Hà Nội và các lực lượng vũ trang đã chỉnh tề tham dự lễ chào cờ do Ủy ban
Quân chính tổ chức tại Sân vận động Cột Cờ.
Sau lễ chào cờ, Chủ tịch Ủy ban Quân chính Vương Thừa Vũ trân trọng đọc
Lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi đồng bào Thủ đô nhân Ngày Giải
phóng. Trong Lời kêu gọi, Bác viết: “Tám năm qua, Chính phủ phải xa rời Thủ đô để kháng chiến cứu nước. Tuy xa nhau, nhưng lòng Chính phủ luôn luôn gần
cạnh đồng bào. Ngày nay do Nhân dân ta đoàn kết nhất trí, quân đội ta chiến đấu
anh dũng, hòa bình đã thắng lợi, Chính phủ lại trở về Thủ đô với đồng bào. Muôn
dặm một nhà, lòng vui mừng khôn xiết kể!”1và căn dặn: “Chính phủ có quyết tâm,
toàn thể đồng bào Hà Nội đồng tâm nhất trí góp sức với Chính phủ, thì chúng ta
nhất định vượt được mọi khó khăn và đạt được mục đích chung: Làm cho Hà Nội
thành một Thủ đô yên ổn, tươi vui và phồn thịnh”.
Công cuộc tiếp quản Thủ đô thành công tốt đẹp. Ta đã tiếp thu an toàn và
nhanh gọn 129 công sở, công trình công cộng, xí nghiệp, bệnh viện, trường học,
trong đó, có các vị trí quân sự và các cơ quan đầu não quan trọng như Thành Hà
Nội, Đồn Thủy, sân bay Bạch Mai, sân bay Gia Lâm, Phủ Toàn quyền, Phủ Thủ
hiến Bắc Việt, sở Mật thám liên bang. Sinh hoạt của Nhân dân vẫn giữ được bình
thường, ổn định. Các ngành điện, nước, giao thông liên lạc hoạt động đều, thông
suốt, an ninh chính trị, trật tự xã hội được bảo đảm tốt; trường học, bệnh viện, các
cơ quan văn hóa, báo chí… tiếp tục hoạt động bình thường dưới sự quản lý của
chính quyền.
Ngày giải phóng Thủ đô là sự kiện đánh dấu bước ngoặt quan trọng, khẳng
định thắng lợi hoàn toàn của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống thực
dân Pháp xâm lược, đồng thời, mở ra một thời kỳ mới trong lịch sử ngàn năm văn
hiến của Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội.
hình ảnh minh họa
III. HÀ NỘI PHÁT HUY TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ, XỨNG DANH
THỦ ĐÔ ANH HÙNG, NGÀN NĂM VĂN HIẾN
Ngay sau khi tiếp quản Thủ đô, Đảng bộ và chính quyền Hà Nội đã lãnh đạo
Nhân dân khẩn trương khôi phục những cơ sở bị chiến tranh tàn phá, ổn định tình
hình, từng bước vượt qua khó khăn, tổ chức lại sản xuất, bảo đảm đời sống Nhân
dân, xây dựng cơ sở vật chất ban đầu của chủ nghĩa xã hội.
Trong 10 năm (1954-1964), ở vùng ngoại thành Hà Nội, nông dân được chia
ruộng đất, phấn khởi phát triển sản xuất và tham gia vào các tổ đổi công và hợp
tác xã. Công thương nghiệp tư bản tư doanh được cải tạo một cách hòa bình bằng
hình thức công tư hợp doanh. Các khu công nghiệp mới ra đời, hàng loạt nhà máy,
xí nghiệp mới mọc lên. Nhiều công trình thủy lợi, nông trường, trại chăn nuôi
được xây dựng. Mạng lưới giao thông được mở mang phát triển. Nhiều trường đại
học lớn ra đời. Một số bệnh viện cũ được cải tạo, nâng cấp và xây dựng nhiều
bệnh viện mới. Đến năm 1965, Hà Nội đã trở thành một trung tâm công nghiệp
lớn của miền Bắc. Sự nghiệp văn hóa, giáo dục phát triển vượt bậc. Đời sống
Nhân dân được cải thiện.
Bước vào thời kỳ đổi mới từ năm 1986 đến nay, mặc dù gặp nhiều khó khăn,
thách thức, tuy nhiên, kế thừa truyền thống cách mạng anh hùng, bám sát sự chỉ
đạo của Trung ương, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Thủ đô đã chủ động triển
khai đồng bộ nhiều chương trình, kế hoạch để thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội,
đời sống vật chất, tinh thần của người dân ngày một nâng cao.
Hiện nay, trong bối cảnh cả nước gặp khó khăn, tốc độ tăng trưởng kinh tế
của nhiều địa phương giảm, Hà Nội vẫn bền bỉ tăng trưởng, mức tăng GRDP
6,27% (năm 2023), cao hơn so với mức tăng trưởng chung của cả nước (5,05%).
Thu nhập của người dân tiếp tục được cải thiện, bình quân 150 triệu
đồng/người/năm. Hai năm gần đây, Hà Nội đứng đầu cả nước về thu nội địa. Năm
2022, tổng thu ngân sách trên địa bàn thành phố lần đầu tiên vượt mức 300.000 tỉ
đồng (đạt 332.089 tỉ đồng), trong đó, thu nội địa cũng lần đầu tiên đạt 302.917 tỉ
đồng, cao nhất cả nước. Năm 2023, tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn
thành phố đạt hơn 410.000 tỉ đồng, trong đó, thu nội địa tiếp tục dẫn đầu cả nước
với trên 381.000 tỉ đồng. Đến hết năm 2023, thành phố có 18/18 huyện đạt chuẩn
nông thôn mới với 382/382 xã đạt chuẩn nông thôn mới, 183 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 68 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu, an sinh xã hội
đảm bảo, quốc phòng, an ninh trên địa bàn được giữ vững, năng suất lao động
ngày càng tăng, đạt bình quân trên 7%/năm.
Văn hóa, thể thao, du lịch, giáo dục, y tế và tôn tạo di tích được chú trọng
đầu tư và phát triển. Năm 2023 khách du lịch quốc tế đến Hà Nội tăng 3,5 lần so
với cùng kỳ năm 2022; khách du lịch trong nước tăng 19,1%. An sinh xã hội được
đảm bảo, nhất là công tác xóa đói, giảm nghèo, giải quyết việc làm, chăm sóc các
đối tượng chính sách xã hội. Tính đến hết năm 2023, tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn
thành phố giảm còn 0,03%; tỷ lệ hộ cận nghèo 0,7%. Tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế
đạt 93,5%. Bên cạnh đó, thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh có nhiều đổi
mới, sáng tạo, sát với tình hình thực tiễn. Công tác đối ngoại của thành phố đã có
những bước chuyển mình tích cực. Đến nay, Hà Nội đã ký thỏa thuận hợp tác với
61 Thủ đô, thành phố các nước; có quan hệ kinh tế thương mại với gần 200 quốc
gia và vùng lãnh thổ…
Công tác quy hoạch, quản lý quy hoạch và phát triển đô thị có nhiều tiến bộ,
thúc đẩy sự phát triển các lĩnh vực của đời sống xã hội. Từ một đô thị có quy mô
dân số khoảng 43,7 vạn người những ngày đầu giải phóng, đến nay, Hà Nội có
quy mô dân số hơn 8,0 triệu người và không ngừng phát triển. Hà Nội cũng là một
trong số ít những Thủ đô trên thế giới có lịch sử, truyền thống văn hóa hơn ngàn
năm tuổi và được biết đến là “Thành phố di sản”, là nơi hội tụ và lan tỏa văn hóa,
văn minh, nơi có bề dày trầm tích văn hóa với số lượng di sản lớn nhất cả nước
với hệ thống danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử phong phú, các di sản văn hóa
vật thể và phi vật thể đặc sắc với 5.922 di tích được kiểm kê; 1.350 làng nghề, gần
1.700 lễ hội dân gian, 1.793 di sản văn hóa phi vật thể.
Với những cố gắng, nỗ lực trong suốt 70 năm qua của Đảng bộ, chính quyền
và Nhân dân Thủ đô, Hà Nội xứng đáng là trung tâm chính trị - hành chính quốc
gia, trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế của
cả nước, được bạn bè thế giới ngợi ca và được UNESCO vinh danh là “Thành phố
vì hòa bình”; 3,0 lần được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Sao Vàng, tặng
danh hiệu “Thủ đô Anh hùng”.
Trong bối cảnh mới, tiếp tục đẩy mạnh công nghiện hóa, hiện đại hóa và hội
nhập quốc tế sâu rộng với nhiều thách thức đặt ra từ cuộc Cách mạng công nghiệp
lần thứ tư, Hà Nội cần tiếp tục tập trung phát triển kinh tế - xã hội, huy động và
phát huy các nguồn lực, động lực phát triển mới, nhất là nguồn lực con người,
nguồn lực văn hóa; quan tâm hơn nữa đến nhiệm vụ phát triển văn hóa, xã hội,
hài hòa và ngang tầm với phát triển kinh tế; tiếp tục củng cố, tăng cường tiềm lực
quốc phòng, an ninh, đối ngoại; giữ vững ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội;
nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế; làm tốt hơn nữa công
tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị thực sự trong sạch, vững mạnh...; phấn đấu đến năm 2030, Hà Nội là thành phố “Văn hiến - Văn minh -
Hiện đại”, nơi hội tụ tinh hoa văn hóa của cả nước và thế giới; trung tâm đi đầu
trong nghiên cứu, sáng tạo, ứng dụng và chuyển giao khoa học - công nghệ mới;
trung tâm, động lực thúc đẩy phát triển vùng đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế
trọng điểm của Bắc Bộ và cả nước; trung tâm kinh tế tài chính lớn, cực tăng trưởng
có vai trò dẫn dắt kinh tế của đất nước, có tầm ảnh hưởng trong khu vực, dựa trên
mô hình phát triển xanh và kinh tế tuần hoàn, kinh tế số và kinh tế chia sẻ; thực
sự là trung tâm lớn, tiêu biểu, hàng đầu cả nước về giáo dục, đào tạo chất lượng
cao, ngang tầm khu vực và quốc tế.
Kỷ niệm 70 năm Ngày giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2024) là dịp
chúng ta nhìn lại một chặng đường lịch sử vẻ vang, bước trưởng thành và phát
triển để thêm tự hào và trách nhiệm với Hà Nội; chung tay, góp sức đưa Thủ đô
vượt qua mọi khó khăn, thách thức, thực hiện thành công Nghị quyết số 15-
NQ/TW, ngày 05/5/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển Thủ đô Hà
Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; cùng đất nước vững bước trên con
đường đổi mới, hội nhập và phát triển, tiếp tục lập được những thành tựu mới,
xứng đáng hơn nữa với niềm tin của Đảng, Nhà nước và đồng bào cả nước dành
cho Thủ đô, để Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội xứng đáng là Thủ đô Anh hùng
của dân tộc Việt Nam Anh hùng
ĐỀ CƯƠNG TT GIẢI PHÓNG THỦ ĐÔ.pdf
Tố Nga